Sharon Van Overmeiren: Pop Cycles

Het werk van Sharon Van Overmeiren (°1985, Antwerpen) reflecteert over de beelden waarmee we ons omringen. Overal waar we kijken zijn beelden: onze telefoon staat er vol van, op straat zijn overal reclame-affiches, op televisie en het internet flitsen de beelden voorbij, en zelfs papieren magazines staan er bol van. Onze cultuur is dus heel beeldgericht – maar waar komen deze beelden vandaan? En wat betekenen ze? Sharon Van Overmeiren denkt na over hoe een specifiek beeld of een volledige beeldtaal ontstaat, hoe de vormen betekenisdragers worden, en hoe deze betekenis verandert – doorheen de tijd of doorheen verschillende culturen.

Dit klinkt misschien allemaal erg abstract en moeilijk, maar eigenlijk zijn het erg logische vragen. Elke cultuur krijgt vorm door beelden die de werkelijkheid ordenen,
bevatbaar maken en betekenis geven – zo denk je bij een tropisch eiland onmiddellijk aan palmbomen of weet je dat het pictogram van een doodshoofd ‘gevaar’ betekent. De creatie en historische overlevering van deze beelden, en de kennis die ermee samenhangt is eeuwenlang bijzonder elitair georganiseerd geweest. Kennis werd historisch gezien namelijk uitsluitend hiërarchisch en verticaal doorgegeven door een ‘alwetende autoriteit’ — de staat, de kerk of de school — die vastlegt hoe deze kennis geïnterpreteerd moet worden. De laatste decennia, met de opkomst van het internet, zagen we echter een fundamentele shift in kennisoverdacht. Vandaag wordt kennis heel gemakkelijk horizontaal doorgegeven — iedereen heeft wel al eens een recept opgezocht op het internet.

Van Overmeiren is geïnteresseerd in deze veranderde kennisoverdracht. Als jonge vrouw heeft ze een afkeer van — en net daarom ook een interesse in — de regels van het historische patriarchaat dat bepaalt hoe kennis wordt doorgegeven en geïnterpreteerd.
Ze omarmt de onuitputtelijke maalstroom van beelden die eigen is aan onze tijd, en laat de historisch vastgelegde interpretaties van en tussen beelden los. Hierbij ontstaan nieuwe relaties tussen beelden, zonder dat deze van bovenaf worden opgedrongen. Van Overmeiren tracht deze beelden zo vrij en intuitief mogelijk te benaderen – vanuit het idee dat andere interpretaties van beelden een alternatieve vorm van kennis kunnen genereren.

Concreet betekent dit dat ze nieuwe, samengestelde beelden creeërt, die opgebouwd zijn uit een veelheid aan referenties. De bronnen en verwijzingen van Van Overmeiren zijn bijzonder breed en beslaan zowel de hoge als lage cultuur: van cartoons tot pre- Colombiaanse motieven, van museale scenografieën tot Pokémon. De beelden die Van Overmeiren maakt zijn letterlijk gelaagd, en de relatie tussen alle verschillende beeldlagen roept voortdurend nieuwe betekenissen op. Niet enkel de inhoud van de beelden van Van Overmeiren is veranderlijk, ook de vorm die ze aannemen verandert doorheen verschillende media. Van Overmeiren denkt vaak visueel na aan de hand van tekeningen, waarna elementen uit deze tekeningen de vorm aannemen van keramische sculpturen – die de kunstenaar ‘fictieve sculpturen’ noemt. Deze figureren op hun beurt dan weer in ruimtelijke installaties, of duiken op als protagonisten in video’s.
Het feit dat deze – kermaische – beelden opduiken in installaties of video’s is niet onbelangrijk. Beelden genereren namelijk betekenis door hun ordening, combinatie en onderlinge relatie; en door deze ‘fictieve sculpturen’ in een ruimtelijke of cinematografische setting te contextualiseren, creeërt Sharon van Overmeiren een geheel nieuwe manier van kennisgeneratie en -overdracht. Ook de keuze voor keramiek is niet toevallig. Van Overmeiren kiest bewust voor keramiek omdat het een traditioneel medium is, dat al eeuwenlang overal ter wereld wordt gebruikt. Door klei te bakken, verharden de moleculen en versteent een beeld letterlijk. Het is dus een manier om een element uit onze vluchtige beeldcultuur voor lange tijd een vastg vorm te geven. Vanuit die optiek zou je deze ‘fictive sculpturen’ ook ‘artefacten’ kunnen noemen – in de zin dat ze door de mens gemaakt zijn en een cultureel belang hebben. Deze beelden zijn als het ware archeologische artefacten die onze huidige alomtegenwoordige beeldcultuur verbeelden en op speelse wijze onze elitaire opvatting over cultuur onderuit halen.

Voor de zestiende Billboard Series maakte Sharon Van Overmeiren nieuw werk dat vertrekt vanuit de tentoonstellingsplek – het reclamepaneel – en vanuit het tentoonstellinsmoment – namelijk de zomer. Zoals steeds begon ook hier alles met tekeningen, waarin verschillende ijsjes opdoken, als een typische zomerse vorm. De kunstenaar ontwierp uiteindelijk drie vormen waarin tal van hoge en lage referenties terugkomen.

De duidelijkste referentie die je ziet als je naar de drie vormen kijkt is dus die van ijsjes. De algemene vorm- en kleurcombinaties van de beelden verwijzen ontegensprekelijk naar een Magnum, een Raketijsje en een Twister – drie zomerse klassiekers die iedereen kent uit zijn of haar kindertijd. Dit wordt nog versterkt doordat de kunstenaar deze tekeningen omzet naar tastbare sculpturen. Daarnaast vervormt Van Overmeiren de ijsjes ook onmiddellijk, door er historische referenties aan toe te voegen.

Zo is de Magnum opgebouwd uit minimale, geometrische elementen die verwijzen naar de abstract-geometrische stijl die het Duitse Bauhaus in de eerste helft van de twintigste eeuw kenmerkt. Het Raketijsje refereert in vorm dan weer sterk aan Anubis, een Oud-Egyptische god van de dood die traditioneel wordt voorgesteld als jakhals of een mens met het hoofd van een jakhals. De vorm en kleur van de Twister tenslotte verwijzen naar de Keltische cultuur die meer dan tweeduizend jaar geleden dominant was in grote delen van Europa.

Van Overmeiren speelt verder met de ijsjesreferentie door de manier waarop ze deze ceramische sculpturen presenteert: in de hand gehouden zoals op de traditionele Ola-panelen die overal langs de kunst te zien waren. Zelfs haar geschilderde achtergrond refereert naar de Ola-ijsjes van weleer. Maar wanneer je beter kijkt zie je ook hier tal van referenties, van Dante’s Vagevuur tot het iconische
Mortal Kombat logo uit de jaren negentig.

Sharon Van Overmeiren resideerde als kunstenaar in Jan Van Eyck, Maastricht en Wiels, Brussel. Ze toonde haar werk op solo- en groepstentoonstellingen in binen- en buitenland, waaronder bij Extra City, Antwerpen; Damien & the Love Guru, Brussel; Kunsthal KadE, Amersfoort; Wiels, Brussel; en M UHKA, Antwerpen.

Sharon Van Overmeiren wordt vertegenwoordigd door Damien & the Love Guru in Brussel.

Curated by artlead / Thomas Caron
In collaboration with All Things Contemporary
Installation photography: Michiel De Cleene

Billboard Series is een langdurig kunstproject in de publieke ruimte, waarvoor elke drie maanden een kunstenaar wordt uitgenodigd om een nieuw, site-specifiek werk te maken voor een 50 m2 billboard aan Dok Noord. Via wisselende presentaties wil Billboard Series een duurzame en productieve dialoog opbouwen met de omliggende buurt en het stedelijke landschap – en blijvend reflecteren bij de verandering die deze wijk momenteel ondergaat.

Billboard Series is een project van artlead.net – een online platform dat het ontdekken en verzamelen van kunst voor iedereen toegankelijk wil maken. artlead.net werkt hiervoor samen met de vzw’s artlead offline en 019. Billboard Series vindt plaats binnen een scenografie van architect Olivier Goethals, en wordt ontwikkeld met de steun van Stad Gent en de Vlaamse Gemeenschap.